Niedobór jodu jest zaliczany do istotnych problemów dotyczących zdrowia na świecie. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) ponad 35% populacji na świecie cierpi z powodu niedoboru jodu w organizmie.
Rola jodu w organizmie
Jod jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy, bez niego nie byłoby hormonów tarczycy. Hormony te odpowiadają za wiele ważnych procesów w organizmie: regulują szybkość przemiany materii, regulują temperaturę ciała, mają wpływ na tempo bicia serca oraz na ciśnienie krwi. Ponadto hormony tarczycy są odpowiedzialne za rozwój organizmu, a co za tym idzie przede wszystkim za rozwój systemu nerwowego i szkieletowego. Problem niedoboru jodu dotyczy w bardzo dużym stopniu dzieci już w łonie matki oraz później w czasie dorastania, ponieważ powoduje on upośledzenie umysłowe i fizyczne.
Gdzie występuje jod i jak najlepiej go sobie dostarczyć?
Przy konwencjonalnym odżywianiu zapotrzebowanie na jod jest pokrywane poprzez spożycie ryb morskich, mięsa i nabiału, ale również pieczywa i produktów gotowych. Warte zastanowienia jest to, że występowanie jodu w mięsie i nabiale związane jest ze wzbogaconą karmą dla zwierząt. Natomiast przy odżywianiu roślinnym, źródłami jodu są: sól jodowana, algi morskie, suplementy oraz produkty zawierające sól jodowaną. Polska jest jednym z krajów, gdzie występuje niedobór tego pierwiastka i już od wielu lat są prowadzone akcje profilaktyki jodowej wśród mieszkańców. Podsumowując, przy odżywianiu wegańskim (ale nie tylko) trzeba zwrócić szczególną uwagę na dostarczanie sobie wystarczającej ilości jodu.
Instytut Żywności i Żywienia podaje, że niezbędna dawka jodu dla osoby dorosłej wynosi 150-200 µ dziennie, t.j.około 7 do 10 g soli jodowanej, co stanowi około 2 łyżeczki tej soli. Jednakże ten sam Instytut przestrzega przed spożyciem większej ilości soli niż 6 g na dzień, z powodu podwyższonego ryzyka wysokiego ciśnienia, chorób nerek oraz osteoporozy. Chodzi tu zarówno o sól jak i o produkty zawierające sól. Dlatego też, zapotrzebowanie na jod nie powinno być pokryte wyłącznie poprzez spożycie soli.
Zalecenia
Najlepiej jest stosować wyłącznie sól jodowaną w zalecanych proporcjach oraz od czasu do czasu spożywać w niewielkich ilościach algi morskie aby zapewnić sobie optymalną dawkę jodu. Należy uważać jednak przy niektórych algach (które zawierają bardzo dużo jodu) takich jak: Arame, Kombu, Wakame i Hijiki, ponieważ nadmiar jodu (powyżej 500 µ dzień) podobnie jak i niedobór może prowadzić do zakłócenia pracy tarczycy. Zawartość jodu w tych algach może się wahać, dlatego też nie powinno się jeść ich więcej niż dzienna zalecana wartość. Alga Nori, stosowana w sushi, ma umiarkowaną zawartość jodu (3 listki-około 2,5 g każdy), w związku z czym również nie nadaje się do nadmiernego spożycia. Poza tym kolejną dobrą opcją zapewnienia sobie optymalnej dawki jodu jest suplementacja. Zwłaszcza kobiety ciężarne oraz karmiące powinny po wcześniejszej konsultacji z lekarzem to rozważyć, by uniknąć poważnych konsekwencji niedoboru jodu zarówno dla siebie jak i dla dziecka.
| Produkt | Zawartość jodu |
| 1 listek algi Nori (około 2,5 g) | 10,8-150 µg |
| 1 łyżeczka soli jodowanej (około 5 g) | 75-125 µg |
| 100 g pieczarek | 18 µg |
| 100 g brokuła | 15 µg |
| 50 g orzeszków ziemnych | 6,5 µg |
| 100 g szpinaku | 12 µg |
Źródło (tam gdzie nie ma linka): Leitzmann, C. & Keller, M.(2013). Vegetarische Ernährung. Verlag Eugen Ulmer: Stuttgart
Krótka dygresja: krytyka jodu
Często mówi się, że stosowanie soli jodowanej powoduje powstawanie chorób tarczycy lub potęguje już występującą chorobę. Przeczą temu poglądowi wyniki niemieckich badań naukowych, które wykazują, iż nadmiar jodu w przypadku dodawania tego pierwiastka do soli może być wyłącznie czymś dobrym i dzięki temu może być wyrównany jego deficyt wynikający z ubogiego w jod pożywienia. Wskazuje się tu również na spadek zachorowań na związane z niedoborem jodu »wole« po wprowadzeniu soli jodowanej do sprzedaży. Wynika z tego wniosek, że wielu osobom niezależnie od sposobu odżywiania udałoby się uniknąć problemów z tarczycą, gdyby dostarczali sobie właściwą dawkę jodu.
