Co na temat diety wegańskiej mówią towarzystwa żywieniowe różnych krajów? W przeciwieństwie do Polskiej Akademii Nauk wiele z nich dochodzi do wniosku, że dobrze zaplanowana dieta wegańska może być zdrowa na wszystkich etapach życia, czyli także dla kobiet w ciąży, dzieci, sportowców i seniorów. Poniżej przedstawiamy najważniejsze stanowiska.
USA
Academy of Nutrition and Dietetics
Akademia Żywienia i Dietetyki (AND) jest największą na świecie organizacją zajmującą się żywieniem człowieka. Już w 1988 roku AND (wówczas Amerykańskie Stowarzyszenie Dietetyczne) wydało pozytywne oświadczenie na tema diety wegańskiej. Według ich opinii dobrze zbilansowana dieta mogła pokryć zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze we wszystkich fazach życia. W 2016 roku organizacja odnowiła swoje stanowisko w oparciu o dalsze badania , a także podkreśla pozytywny wpływ na zdrowie i środowisko:
» Akademia Żywienia i Dietetyki uważa, że dobrze zaplanowana dieta wegetariańska i wegańska jest zdrowa, odpowiednia pod względem odżywczym i może przynosić korzyści zdrowotne w profilaktyce i leczeniu niektórych chorób. Diety te są odpowiednie dla wszystkich etapów życia, w tym ciąży, laktacji, niemowlęctwa, dzieciństwa, okresu dojrzewania, osób starszych i sportowców. Dieta roślinna jest bardziej zrównoważona środowiskowo niż dieta bogata w produkty pochodzenia zwierzęcego, ponieważ zużywa mniej zasobów naturalnych i powoduje znacznie mniejsze szkody w środowisku ”.
Kanada
Dietetycy Kanady (DC)
The Dietitians of Canada (DC) opublikowali stanowisko wraz z ówczesnym Amerykańskim Stowarzyszeniem Dietetycznym w 2003 r., w którym również wyrazili pozytywną opinię na temat diety wegańskiej. Na swojej stronie internetowej DC podaje również szczegółowe zalecenia żywieniowe dla wegan i podkreśla pozytywne aspekty żywienia:
» Dietę wegańską może stosować każdy – od dzieci przez młodzież po osoby starsze. [Dieta wegańska] jest zdrowa również dla kobiet w ciąży lub matek karmiących. Dobrze zaplanowana dieta wegańska jest bogata w błonnik, witaminy i przeciwutleniacze. Ma również niską zawartość tłuszczów nasyconych i cholesterolu. To zdrowe połączenie pomaga chronić przed chorobami przewlekłymi.
Weganie mają niższe wskaźniki chorób serca, cukrzycy i niektórych rodzajów raka niż nieweganie. Weganie mają również niższe ciśnienie krwi niż osoby jedzące mięso i wegetarianie i rzadziej mają nadwagę. «
W oficjalnych zaleceniach żywieniowych rządu kanadyjskiego produkty mleczne, mięso i ryby to tylko trzy opcje obok wielu roślinnych źródeł białka. Nie stanowią odrębnych kategorii żywności i nie są wyraźnie zalecane. Zamiast tego zachęca się Kanadyjczyków do jedzenia „warzyw, owoców, pełnych ziaren i częściej białek roślinnych”.
Wielka Brytania
Według analizy Google Trends dieta wegańska jest bardziej popularna w Wielkiej Brytanii niż gdziekolwiek indziej. Brytyjskie towarzystwa żywieniowe są również otwarte na ten trend:
Brytyjskie Stowarzyszenie Dietetyczne
Brytyjskie Stowarzyszenie Dietetyczne (BDA) jest jedną z najstarszych organizacji żywieniowych w Wielkiej Brytanii. Organizacja potwierdza , że dobrze zaplanowana dieta wegańska „może wspierać zdrowy tryb życia osób w każdym wieku ”. BDA współpracuje również z Vegan Society, aby pokazać » że zbilansowana dieta wegańska dla dzieci i dorosłych, w tym w okresie ciąży i karmienia piersią, jest możliwa, jeśli dieta jest dobrze zaplanowana «.
Narodowa Służba Zdrowia (NHS)
Narodowa Służba Zdrowia (NHS) również stoi na stanowisku, że dobrze zaplanowana dieta wegańska jest odpowiednia na każdym etapie życia:
» Dzięki dobremu planowaniu i zrozumieniu, czym jest zdrowa, zbilansowana dieta wegańska, można dostarczyć organizmowi wszystkich składników odżywczych, których potrzebuje .«
» Jeśli stosujesz dietę wegańską w czasie ciąży i karmienia piersią, musisz upewnić się, że otrzymujesz wystarczającą ilość witamin i składników mineralnych, aby Twoje dziecko zdrowo się rozwijało. «
Włochy
Società Italiana di Nutrizione Umana (SINU)
Società Italiana di Nutrizione Umana (SINU) opublikowało 16-stronicowe stanowisko, w którym szczegółowo omawia różne aspekty diety wegańskiej i wegetariańskiej. Analizowane są nie tylko poszczególne fazy życia, ale także odpowiednie zapotrzebowanie na składniki odżywcze i potencjalnie krytyczne składniki odżywcze. Dieta wegańska jest postrzegana jako wariant diety wegetariańskiej:
» Dowody przeanalizowane w tym artykule wyraźnie pokazują, że dobrze zaplanowana dieta wegetariańska, która obejmuje szeroką gamę produktów roślinnych i niezawodne źródło witaminy B12, zapewnia odpowiednie spożycie składników odżywczych. […] Apelujemy do agencji rządowych oraz organizacji zajmujących się zdrowiem i odżywianiem, aby dostarczały więcej materiałów edukacyjnych, aby pomóc Włochom w przyjęciu odpowiedniej pod względem odżywczym diety wegetariańskiej. «
Izrael
Izraelskie Ministerstwo Zdrowia
Izrael jest jednym z najbardziej przyjaznych weganom krajów na świecie: z jednej strony wynika to z tradycyjnej kuchni opartej w większym stopniu na roślinach, ale z drugiej strony wynika to również z rosnącej świadomości ochrony zwierząt i środowiska. Izraelskie Ministerstwo Zdrowia zgadza się również, że dieta wegańska może być dobrze wdrożona u matek karmiących piersią i niemowląt z niezbędną wiedzą i pewną dozą ostrożności :
» Dieta wegetariańska*, jeśli zostanie wybrana z rozwagą, może zaspokoić wszystkie potrzeby żywieniowe od niemowlęctwa do starości.
Dzieci na diecie wegetariańskiej rozwijają się odpowiednio, gdy ich dieta zawiera wszystkie składniki odżywcze w wystarczających ilościach i są karmione zgodnie z wytycznymi żywieniowymi dla wszystkich dzieci w ich wieku.”
* Wegan jest rozumiany w tym artykule jako podforma wegetarianizmu.
Kraje nordyckie
Nordycka Rada Ministrów
Nordycka Rada Ministrów co osiem do dziesięciu lat wydaje zalecenia żywieniowe (nordyckie zalecenia żywieniowe) dla Danii, Finlandii, Islandii, Norwegii, Szwecji, Wysp Owczych, Grenlandii i Wysp Alandzkich. Ostatnie zalecenie pochodzi z 2023 roku, ale już w 2012 roku eksperci tak odnosili się do diet roślinnych:
» Diety wegańskie, lakto-wegetariańskie i laktoowowegetariańskie powinny być w stanie zaspokoić potrzeby żywieniowe niemowląt, dzieci i młodzieży oraz wspomagać prawidłowy wzrost, jeśli są odpowiednio zaplanowane. Dieta wegańska musi być zawsze uzupełniona witaminą B12 i witaminą D. «
Nordycka Rada Ministrów podkreśla również korzyści wynikające z diety wegańskiej związane z klimatem:
» Każdy, kto stosuje dietę ubogą w mięso i mleko, ma mniejszy wpływ na klimat niż przeciętny. Dzięki diecie wegańskiej wpływ na klimat można zmniejszyć nawet o połowę.«
Australia
Narodowa Rada ds. Zdrowia i Badań Medycznych
Ponad 12% Australijczyków żywi się głównie wegetariańsko i co najmniej 2% jest na diecie wegańskiej.
National Health and Medical Research Council (NHMRC) jest odpowiedzialna za badania medyczne i jest uważana za główną agencję statutową rządu australijskiego w tej dziedzinie. W swoich Zaleceniach dietetycznych przedstawia naukowe dowody na zdrowsze odżywianie i pisze o diecie wegańskiej:
» Dobrze zaplanowana dieta wegetariańska, w tym w pełni wegetariańska lub wegańska, jest zdrowa i odpowiednia pod względem odżywczym. Dobrze zaplanowana dieta wegetariańska jest odpowiednia dla osób na każdym etapie życia. «
Polska
Stanowisko Komitetu Nauki o Żywieniu Człowieka PAN odnośnie diet wegetariańskich, w tym diety wegańskiej stoi jakoby w opozycji do większości stanowisk najbardziej cenionych organizacji zajmujących się żywieniem człowieka na świecie.
W 2019 zostało opublikowane oficjalne Stanowisko Komitetu Nauki o Żywieniu Człowieka PAN w sprawie wartości odżywczej i bezpieczeństwa stosowania diet wegetariańskich:
“Odpowiednio urozmaicone i skomponowane racje pokarmowe laktoowowegetarian, semiwegetarian i fleksitarian mogą dostarczać wszystkich niezbędnych do życia składników odżywczych w ilościach określonych przez zalecane normy żywieniowe. Natomiast weganizm i inne radykalne odmiany wegetarianizmu, wykluczające wszelką żywność pochodzenia zwierzęcego, w warunkach polskich nie są pełnowartościowe pod względem wartości odżywczej. Niebezpieczeństwo niedoborów żywieniowych w przypadku stosowania tego typu diet wegetariańskich można ograniczyć przez korzystanie z produktów wzbogacanych w witaminy i składniki mineralne.”
“Weganizm i łagodne formy wegetarianizmu wykluczające mięso nie powinny być stosowane w żywieniu niemowląt i małych dzieci, gdyż mogą niekorzystnie wpływać na ich rozwój. Nie zaleca się też ich stosowania starszym dzieciom, młodzieży, kobietom ciężarnym i karmiącym oraz osobom ciężko pracującym fizycznie, gdyż w tych przypadkach zestawienie całodziennej racji pokarmowej w sposób adekwatny do potrzeb organizmu jest dużo trudniejsze i łatwo może dochodzić do niedoborów mających niepożądane skutki zdrowotne. Diety wegetariańskie (z wyjątkiem frutariańskich i witariańskich), stosowane pod kontrolą lekarza i dietetyka, mogą być skuteczne w leczeniu niektórych chorób przewlekłych, w szczególności niedokrwiennej choroby serca, nadciśnienia tętniczego, otyłości, cukrzycy typu II (insulinoniezależnej) i chronicznych zaparć”
Wniosek: Dobrze poinformowany weganin jest zdrowy we wszystkich fazach życia
Cieszymy się, że wiele towarzystw żywieniowych uważa dietę wegańską za odpowiednią pod względem odżywczym praktycznie na wszystkich etapach życia człowieka. Krytyczne stanowiska, takie jak stanowisko Polskiej Akademii Nauk, według nas wynikają z jednej strony z niewystarczającej sytuacji badawczej dotyczącej żywienia wegańskiego, a z drugiej strony PAN założył iż ogół społeczeństwa nie posiada wiedzy niezbędnej do objęcia dietą wegańską wszystkich składników odżywczych. Jednocześnie Polska Akademia Nauk uznaje również żywienie roślinne za formę żywienia, która może przeciwdziałać rozwojowi lub pomóc w leczeniu wielu chorób.
Wzbogacanie pokarmów roślinnych w krytyczne składniki odżywcze byłoby dobrym rozwiązaniem ułatwiającym przyjmowanie składników odżywczych przez wszystkie grupy populacji, co nie jest automatycznie optymalne nawet przy diecie konwencjonalnej. Wzbogacona żywność jest już szeroko rozpowszechniona w Stanach Zjednoczonych. Zwiększanie stężenia selenu w glebie za pomocą wzbogaconych nawozów jest powszechną praktyką na przykład w Finlandii od lat 80. XX wieku, ponieważ europejskie gleby są bardzo ubogie w selen. W wielu krajach pasza dla zwierząt jest nadal wzbogacana składnikami odżywczymi, takimi jak selen lub witamina B12 , aby zapobiegać objawom niedoboru u zwierząt i ludzi.
Istotne jest również to, aby przeprowadzać więcej badań naukowych, aby uzupełnić luki w wiedzy w obszarze żywienia wegańskiego.
